Sürdürülebİlİr Kalkınma Amaçlarında
Türkİye'nİn Adımları

Türkiye 1992 yılında Rio’da düzenlenen BM Çevre ve Kalkınma Konferansı'ndan sonra 7. Kalkınma Planı’ndan başlayarak tüm Kalkınma Planlarında sürdürülebilir kalkınma kavramına somut olarak yer verdi.
347,8 Milyon ABD doları
Türkiye’nin SKA’lara Doğrudan Yatırımları (2022)
En çok kaynak ayrılan 3 SKA
%39,2
SKA 4
Nitelikli Eğitim
%13,3
SKA 8
İnsan Yakışır İş ve Ekonomik Büyüme
%11,2
SKA 5
Toplumsal Cinsiyet Eşitliği

SKA 1 – YOKSULLUĞA SON

Göreli yoksulluk oranı 2010-2019 döneminde yaklaşık 2,5 puan azaldı.
%16,6
2022 Maddi ve Sosyal Yoksunluk Oranı
(2021 yılında %18,1)
18,1
2021
16,6
2023

Fert medyan gelirinin %50'si dikkate alınarak hesaplanan yoksulluk oranlarına bakıldığında, 2006 yılında 18,6 olan yoksulluk oranı 2022 yılında 4,4 puan azalarak 14,2 olarak analiz edildi.

2008-2017 döneminde sosyal içerme, istihdam, kültür, sanat ve spor alanlarında 1,8 milyar TL yatırım ile 8.773 proje desteklendi.

Türkiye, SKA – 1 kapsamında 2008 yılında Sosyal Destek Programı (SODES) adı altında bir proje yürütmeye başladı. Bu proje dezavantajlı bölgelerin beşeri sermayesini güçlendirmek ve toplumsal bütünleşme sürecine destek olma amacı ile yürütülüyor.

14,2
2022 yoksulluk oranı
(2006 yılında 18,6)
2,5 puan
Azalan göreli yoksulluk oranı
8.773
Desteklenen Proje

SKA 2 – açlığa SON

1998-2003-2008 yıllarında yapılan araştırmalara göre büyüme geriliğinin göstergesi olan bodurluk oranında tüm bölgelerde yıllar içinde iyileşme sağlandığı görülüyor.
%6
5 Yaş Altı Çocuklarda Büyüme Geriliği Azalma Oranı (%)
(1998 - 2008 yılları arasında)
16
1998
12
2003
10
2008

1925 yılında tarımda aşar vergisi kaldırıldı, bir grup topraksız çiftçiye ve göçmenlere 1923-1938 yılları arasında 3,7 milyon dekar arazi dağıtıldı. Bunlara bağlı olarak tarım sektöründe hızlı gelişmeler oldu, 1929 yılına gelindiğinde %27’lik bir büyüme sağlandı.

Kırsal ekonominin ve istihdamın güçlendirilmesi, insan kaynaklarının geliştirilmesi ve yoksulluğun azaltılması, sosyal ve fiziki altyapının iyileştirilmesi ile çevre ve doğal kaynakların korunması çerçevesinde Ulusal Kırsal Kalkınma Stratejisi (2014-2020), Yüksek Planlama Kurulu'nun 31 Aralık 2014 tarih ve 2014/45 sayılı Kararı ile kabul edildi.

%27
1929 Yılı Tarım Sektörü Büyüme Oranı
3,7 Milyon Dekar
Dağıtılan Arazi

SKA 3 – SAĞLIK VE KALİTELİ YAŞAM

1967’de 664 sağlık kurumu olan Türkiye'de günümüzde 34.941 sağlık kuruluşu bulunuyor.
34.941
Toplam Sağlık Kurumu Sayısı (Adet)
(1967 yılında 664 adet)
664
1967
34.941
2023

Anne ölüm oranı, 2010 yılında 100.000 canlı doğum başına 16,7 iken, 2016 yılında 14,7’ye, 2019 yılında ise 13,1'e geriledi.

Beş yaş altı ölüm hızı, 2010 yılında 1.000 canlı doğum başına 15,5 iken, 2019 yılında 11,2 oldu. Aynı dönemde neonatal ölüm hızı da 1.000 canlı doğum başına 7,6'dan 5,7'ye geriledi.

2016 yılı verilerine göre, Türkiye'de Hedef 3.2’nin göstergeleri olan yenidoğan ölüm oranı 1.000 canlı doğumda 6,2; 5 yaş altı çocuk ölüm oranı ise 1.000’de 11,9’dur. Her iki oran da 2030 hedefini geride bıraktı.

4,3
Beş yaş altı ölüm hızı, doğum başına 15,5 iken 11,2 oldu.
Anne Dostu Hastane Programı
Türkiye, SKA – 3 kapsamında 2014 yılında bu projeyi hayata geçirdi.
Misafir Anne Projesi
Türkiye, SKA – 3 kapsamında 2014 yılında bu projeyi hayata geçirdi.

SKA 4 – NİTELİKLİ EĞİTİM
SKA 10 – EŞİTSİZLİKLERİN AZALTILMASI  

1933 yılında ilk ve tek üniversitesi ile Türkiye,günümüzde toplam 206 üniversite ile niteliklieğitim vermeye devam ediyor.
206
Üniversite Sayısı (Adet)
(1993 yılında 1 adet)
1
1993
206
2023

İlkokul, ortaokul ve ortaöğretim tamamlama oranları 2014 yılında sırasıyla %97,7, %94,1 ve %58,8 iken, 2019 yılında %98,6, %97,7 ve %70,3 oldu.

Örgün ve yaygın eğitime devam etmeyen ve herhangi bir işte de çalışmayan 15-24 yaş grubundaki fertlerin oranı 2010 yılında %32,3 iken, 2019 yılında %26,0 olarak gerçekleşti.

1950 yılında toplam nüfusun % 57'si okuma yazma bilmiyordu. Okuma yazma bilmeyen 6 yaş üstü nüfus 1965 yılında % 51,24, 1970 yılında %43,29, 1975 yılında %39,28 ve 1980 yılında %32,52 oranına geriledi.

%70,3
Ortaöğretim öğrenimini tamamlama oranı
(2019 yılında)
%98,6
İlkokul öğrenimini tamamlama oranı
(2019 yılında)
206
Üniversite Sayısı
%97,6
Okuma yazma bilenlerin oranı 2008'den bu yana %5,8 artarak %97,62'ye ulaştı.

SKA 5 – TOPLUMSAL CİNSİYET EŞİTLİĞİ

Yerel yönetimlerdeki kadınların sandalye oranı 2014 yılında %9,9 iken 2019 yılında %10,1 oldu.
17,3
Kadın Milletvekilleri Oranı (%)
(2011 yılında 14,4)
14,4
2011
17,3
2018

20-24 yaş grubunda olup 18 yaşından önce evlenmiş kadınların oranı 2010 yılında %8,2 iken 2019 yılında %5,1 oldu.

TBMM'deki genç milletvekillerinin (45 yaş ve altı) oranı 2011 yılında %28,4 iken 2018 yılında %29,8 oldu. Aynı dönemde kadın milletvekillerinin oranı ise %14,4'ten %17,3'e yükseldi.

SGDD-ASAM’ın 2017 yılında BM Kadın Birimi (UN Women) önderliğinde hayata geçirdiği SADA Kadın Gelişim ve Dayanışma Merkezi bünyesinde kurulan SADA Kadın Kooperatifi; mülteci ve ev sahibi topluluklardan kadınlara mesleki beceri kursları sağlanması ve tekstil üzerine mesleki eğitim alanlarında faaliyet göstermeye başladı. Gaziantep’te 01.06.2022 tarihinde başlayan proje 31.05.2025 tarihinde bitecektir.

%3,1
18 yaşından önce evlenmiş kadınların
oranında azalma miktarı
(2010 - 2019 yılları arasında)
Kardelenler Projesi
2000 yılında kız öğrencilere
destek amacı ile başladı.
Haydi Kızlar Okula Projesi
53 ilde nitelikli eğitim imkanı
(2003 - 2005 yılları arasında)
Baba Beni Okula Gönder Projesi
2005 yılında kız öğrencilere destek amacı ile başladı.

SKA 6 – TEMİZ SU VE SANİTASYON

Güvenilir şekilde arıtılmış evsel ve endüstriyel atıksu oranı 2010 yılında %72,8 iken 2018 yılında 8,1 puan artarak %80,9 oldu.
80,9
Güvenilir Şekilde Arıtılmış Evsel ve Endüstriyel Atıksu Oranı (%)
72,8
2010
80,9
2018

Güvenilir şekilde arıtılmış evsel ve endüstriyel atıksu oranı 2010 yılında %72,8 iken 2018 yılında 8,1 puan artarak %80,9 oldu.

Hedef 6.1 kapsamında, içme suyu hizmetlerini kullanan nüfusun toplam nüfusa oranında 2001-2016 döneminde önemli bir iyileşme sağlandı. Buna göre 2001 yılında %75 olan bu oran 2016 yılında %92 seviyesine ulaştı.

Su, Kanalizasyon ve Altyapı Projesi - SUKAP çalışmaları 2011 yılında başlayan, belediyelerimizin su kanalizasyon ve altyapı projelerini desteklemek amacıyla yürütülen bir projedir. Projenin toplam büyüklüğü 18 milyar TL’ye ulaştı. Bu zamana kadar 1.312 adet altyapı projesi tamamlandı ve 199 adet iş devam ediyor.

%17 artış
İçme suyu hizmetlerini kullanan nüfusun
toplam nüfusa oranındaki artış
(2001 - 2016 yılları arasında)
SUKAP
Su, Kanalizasyon ve Altyapı Projesi
%92
İçme suyu hizmetlerini kullanan nüfusun
toplam nüfusa oranı
(2016 yılında)
%80,9
Güvenilir şekilde arıtılmış evsel ve
ensüstriyel atıksu oranı
(2018 yılında)

SKA 7 – ERİŞİLEBİLİR VE TEMİZ ENERJİ
SKA 13 – İKLİM EYLEMİ

Yenilenebilir enerji ve atıklardan elektrik enerjisi üretiminin oranı 2010 yılından 2019 yılına %17,5 yükseldi.
43,9
Yenilenebilir enerji ve atıklardan elektrik enerjisi üretiminin oranı (%)
26,4
2010
43,9
2019

Yenilenebilir enerji ve atıklardan elektrik enerjisi üretiminin oranı 2010 yılında %26,4 iken 2019 yılında %43,9 düzeyine yükseldi.

Türkiye’de 2000-2015 yıllarını kapsayan dönemde yıllık bazda ortalama birincil enerji yoğunluğu endeksi %1,7, nihai enerji yoğunluğu endeksi ise %1,5 oranında azaldı.

22 Nisan 2016 tarihinde, New York’ta düzenlenen Yüksek Düzeyli İmza Töreni’nde 175 ülke temsilcisiyle birlikte Paris İklim Anlaşması imzalandı. ve Ulusal Beyanımızda Anlaşma’yı gelişmekte olan bir ülke olarak imzaladığımız vurgulandı.

İstanbul Politikalar Merkezi araştırması 2030’da 357, 6 milyon ton CO2 Eşdeğer %55 indirim ve 2050 yılında Net Sıfır Senaryosu öngörüyor. Türkiye, son olarak “2053 Net Sıfır” taahhüdünde bulundu.

10.352 MW
Yenilenebilir enerji kapsamındaki güneş gücü
(Ağustos 2023 itibariyle)
2053
Net Sıfır Hedef Yılı
8.310 MW
Yenilenebilir enerji kapsamındaki akarsu gücü
(Ağustos 2023 itibariyle)
11.580 MW
Yenilenebilir enerji kapsamındaki rüzgar gücü
(Ağustos 2023 itibariyle)

SKA 8 – İNSANA YAKIŞIR İŞ VE EKONOMİK BÜYÜME

1998 yılında, cari fiyatlarla kişi başına 1.124 TL olan Gayri Safi Yurtiçi Hasıla (GSYH), 2022 yılına gelindiğinde 176.651 TL’ye ulaştı.
176.651
Gayri Safi Yurtiçi Hasıla (GSYH) kişi başına (TL)
1.124
1998
176.651
2022

1923 yılında cari fiyatlarla hesaplanan Gayri Safi Milli Hasıla (GSMH), 953 milyon TL iken, 2022 yılına geldiğinde 14 trilyon 856 milyar 295 milyon 809 bin TL oldu.

1998 yılında, cari fiyatlarla kişi başına 1.124 TL olan Gayri Safi Yurtiçi Hasıla (GSYH), 2022 yılına gelindiğinde 176.651 TL’ye ulaştı.

1960’lı yıllarda “Köykent Projesi” tasarlandı, ilk kez 1978 yılında iki farklı yörede uygulanmaya başladı. Az sayıda personel ve az yatırımla, en kısa zamanda kırsal kesim nüfusunun tüm gereksinmelerinin karşılanması, hızlı nüfus artışının ortaya çıkardığı fazla nüfusun bir bölümü ile işsiz nüfusun köykentlerde iş olanaklarına kavuşturulması hedeflendi. Böylece, iş olanaklarına kavuşturulan kırsal nüfusun kentlere akımı sonucunda büyük kentler civarında oluşacak nüfus yığılmalarını engelleyerek, sağlıklı kentleşmenin sağlanması planlandı.

75.000
Fabrika sayısı
5 Kat artış
20 yılda 5 kat artan fabrika sayısı
14 trilyon 856 milyar TL
2022 yılında cari fiyatlarla hesaplanan Gayri Safi Milli Hasıla (GSMH) tutarı

SKA 9 – SANAYİ, YENİLİKÇİLİK VE ALTYAPI

Marport, Temmuz 2015’de Türkiye’nin ilk Yeşil Limanı olmaya hak kazandı.

Türkiye’de Ar-Ge harcamalarının GSYH içindeki payı 2002 yılında %0,51 iken 2016 yılı sonunda %0,94’e yükseldi, 2019 yılında ise %1,06'ya ulaştı.

Yeşil Liman Projesi ile Türkiye’de faaliyet gösteren liman tesislerinin işletme standartlarının yükseltilmesi ve çevre duyarlılığının en üst düzeye çıkartılması amaçlanmakta, bu kapsamda Yeşil Liman/Eko Liman Sertifikası düzenlenmektedir.

Marport, Temmuz 2015’de Türkiye’nin ilk Yeşil Limanı olmaya hak kazandı. Enerji tasarrufu ve sera gazı emisyonlarının azaltılması amacıyla yaklaşık 8 milyon ABD doları yatırımla birlikte, yeşil liman çalışmaları doğrultusunda Marport çok önemli projelere imza attı.

%1,06
Ar-Ge harcamalarının GSYH içindeki payı
(2019 yılında)
Yeşil Liman
Projeleri
16 Aralık 2014 tarihinde
projeye başlanmıştır.

SKA 11 – SÜRDÜRÜLEBİLİR ŞEHİRLER VE TOPLULUKLAR

Köklü tarihi ve zengin kültürel mirası ile İstanbul, 2010 yılında Avrupa Kültür Başkenti seçildi.
11,9
Gecekonduda yaşayan nüfus oranı (%)
23,4
1990
11,9
2014

Türkiye nüfusu hızla artan, buna paralel olarak kentsel nüfus oranı da yükselen bir ülkedir. 2016 yılı Mart ayı itibarıyla Türkiye’nin %12’si kırsal alanda, %88’i ise kentlerde yaşamaktadır. 2000’li yıllarda uygulanan politikalar ve toplu konut projeleri ile gecekondulaşma oranı düştü. Türkiye’de gecekonduda yaşayan nüfusun oranı 1990 yılında %23,4 iken, 2014’de %11,9 seviyesine geriledi. Türkiye sürdürülebilir şehirleşme alanında sahip olduğu politikalar ve planlar ile SKA 11 hedeflerini gerçekleştirmek için gerekli altyapıya hazırdır.

2007 yılında yayımlanan Türkiye Turizm Stratejisi 2023 Eylem Planı, “sürdürülebilir turizm” yaklaşımıyla hazırlandı.

45 milyona yakın turist ağırlayan ülkemizin turizm geliri 1963 yılında 7,6 milyon ABD doları iken, günümüzde 46 milyar dolarını aştı.

Köklü tarihi ve zengin kültürel mirası ile İstanbul, 2010 yılında Avrupa Kültür Başkenti seçildi.

%11,5
Türkiye'de gecekonduda yaşayan nüfusun oranındaki azalma miktarı
(1990 - 2014 yılları arasında)
Sürdürülebilir
Turizm
2023 Eylem Planı "sürdürülebilir turizm"
yaklaşımıyla hazırlandı.

SKA 12 – SORUMLU ÜRETİM VE TÜKETİM

Türkiye’de yıllık atık madde geri kazanım oranı 2000’lerin başında yaklaşık %80 seviyesinden 2010’lu yıllarda yaklaşık %85 seviyesine ulaştı.
%85
Yıllık atık madde geri kazanım oranı (%)
80
2000
85
2010

Türkiye’de yıllık atık madde geri kazanım oranı 2000’lerin başında yaklaşık %80 seviyesinden 2010’lu yıllarda yaklaşık %85 seviyesine ulaştı.

Hedef 12.6 kapsamında, Türkiye’de her yıl 130 civarında kuruluş sürdürülebilirlik raporu yayınlarken, aralarında TSKB ve Çimsa’nın yer aldığı birkaç kuruluş 2017 yılında ilk kez entegre rapor hazırladı.

19.04.2021 tarihinde İzmir Kalkınma Ajansı ortaklığı ile İzmir bölgesinde endüstriyel simbiyoz projesi başlatıldı. Projenin bitiş tarihi 18.04.2025 olarak belirlendi.

2022 yılında Türkiye’deki belediyeler özelinde toplanan atık miktarı 32.324 bin ton/yıl olarak gerçekleşti.

%30,13
Atık geri kazanım oranı
(2022 yılı)
Sıfır Atık
Projesi
2017 yılında uygulamaya başlandı.

SKA 14 – SUDAKİ YAŞAM

2000 - 2016 döneminde toplam su ürünleri üretimi 582 bin tondan 588 bin tona çıktı.
588
Toplam su ürünleri üretimi (bin ton)
582
2000
588
2016

2002 yılında su ürünleri üretiminin %90’ı denizler ağırlıklı olmak üzere avcılık kaynaklıyken 2016 yılında bu oran %57’ye geriledi. aradaki dönemde avcılık üretimi dalgalanma gösterirken yetiştiricilik üretimi düzenli bir şekilde arttı. 2000-2016 döneminde toplam su ürünleri üretimi 582 bin tondan 588 bin tona çıktı.

Hatay'da daha etkin bir atık yönetimi, denizlerin korunması ve halk arasında farkındalık yaratılması için T.C. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı ortaklığı ile Hatay için İklim Eylemi gerçekleştirildi. 01.03.2022 tarihinde başladı, 14.04.2023 tarihinde son buldu.

Deniz Dip Tarama Uygulamaları ve Tarama Malzemesinin Çevresel Yönetimi (DİPTAR)
(2013-2016)
Denizel İstilacı
Yabancı Türler Projesi
(2021)

SKA 15 – KARASAL YAŞAM

Ormanlık arazinin toplam arazi büyüklüğüne oranı 2010 yılında %27,1 iken 2019 yılında 2,1 puan artarak %29,2 oldu.
29,2
Ormanlık arazinin toplam arazi büyüklüğüne oranı (%)
27,1
2010
29,2
2019

Ormanlık arazinin toplam arazi büyüklüğüne oranı 2010 yılında %27,1 iken 2019 yılında 2,1 puan artarak %29,2 oldu. Aynı dönemde normal kapalı ormanlık alanın toplam arazi büyüklüğüne oranı %14,6'dan %16,8'e yükseldi.

Türkiye’de 1973 yılında mevcut olan 20,2 milyon hektar orman alanı, 2015 yıl sonu itibarıyla 22,3 milyon hektara ulaştı. Burada sadece yüzeysel olarak orman alanlarının artışı değil, özellikle “verimli orman” alanlarındaki yüksek oransal artış dikkati çeken bir değerdedir.

Atalarımızın yıllardır yetiştirdikleri ürünleri gelecek kuşaklara sistemli ve bilinçli bir şekilde aktarmak, tüketicinin bu ürünlere kolay ulaşmasını, tarımsal ve kırsal kalkınmayı sağlamak amacıyla 2017 yılında "Mirasımız Yerel Tohum" Projesi’ne başlandı.

Mirasımız Yerel Tohum Projesi
(2017)
16,8
Kapalı oranlık alanın toplam arazi büyüklüğüne oranı
(2019)

SKA 16 – BARIŞ, ADALET VE GÜÇLÜ KURUMLAR

Türkiye'nin en büyük işçi konfederasyonu konumunda olan ve 1 milyon 312 bin 986 işçiyi temsil eden Türkiye İşçi Sendikaları Konfederasyonu 1952 yılında kurulmuştur.

İstanbul Ticaret Odası (İTO), 1882 yılında Dersaadet Ticaret Odası olarak İstanbul’da kuruldu.

Türkiye İşçi Sendikaları Konfederasyonu, kısaca Türk-İş, 1952 yılında kuruldu. Merkezi Ankara’da olan ve Türkiye'nin en büyük işçi konfederasyonu konumunda olan Türk-İş, 1 milyon 312 bin 986 işçiyi temsil ediyor.

Türkiye İşveren Sendikaları Konfederasyonu 20 Aralık 1962 yılında kuruldu. TİSK, Türk işverenlerini yurt içi ve yurt dışında endüstriyel ilişkiler alanında temsil etme yetkisi olan tek üst kuruluşu olarak faaliyet gösteriyor.

TİSK
Türkiye İşveren Sendikaları Kondeferasyonu
(1962)
TÜRK-İŞ
Türkiye İşçi Sendikaları Konfederasyonu
(1952)
İTO
İstanbul Ticareti Odası
(1882)

SKA 17 – AMAÇLAR İÇİN ORTAKLIKLAR

2001-2015 döneminde Türkiye’nin küresel mal ihracatındaki payı yaklaşık iki kat artış göstererek %0,5’ten %0,9’a çıktı.

Küresel mal ticareti son 15 yılda 2,7 kat artarak 2015 yılında 16,4 trilyon ABD doları seviyesine ulaştı. Aynı yıl en az gelişmiş ülkelerin ihracatı 154 milyar ABD doları ve küresel ihracat içindeki payı %0,94 ithalatı ise %1,5 payla 241 milyar ABD doları olarak gerçekleşti.

2001-2015 döneminde Türkiye’nin küresel mal ihracatındaki payı yaklaşık iki kat artış göstererek %0,5’ten %0,9’a çıktı. Bu dönemde dünya ihracatı 2,7 kat artarken Türkiye’nin ihracatı 4,6 kat artarak 143,9 milyar dolarına ulaştı.

4,6 kat
Türkiye’nin ihracatı 4,6 kat artarak 143,9 milyar dolarına ulaştı.
(2015)
Empact Projesi
Genç İstihdamını Arttırmak için Dijital Becerileri Geliştirme Projesi
Finar Kurumsal İletişim Çözümleri Ltd. Şti.
0 (212) 269 37 20-21
finar@finarkurumsal.com
KVKK Aydınlatma Metni
Turn your mobile phone
to vertical view
for a better experience.